Kleinere gemeenten
En nu de kleine gemeente, zult u denken. Nu ja, dat is waar, we hebben onze doopsgezinde geloofsgemeenschap op een bepaalde manier georganiseerd, in geografische verband. Met een gemeente, en daarmee bedoelen we dan een gemeente als rechtspersoon. We bedoelen er een plaatselijke kerkenraad mee en een predikantsplaats, hoe die dan ook is bezet.
En nu constateren we dat er kleine gemeenten zijn, die steeds meer moeite hebben hun predikantsplaats te bezetten. In vele gevallen is er al lang geen eigen predikantsplaats meer. Kleine gemeenten hebben ook moeite met het aanvullen van de kerkenraad. Ze hebben moeite met de financiële lasten, van gebouwen en personeelskosten. En ze trekken aan de bel. Misschien ook omdat er door de landelijke broederschap de ledenafdracht wordt gevraagd, dat geeft extra druk. Er wordt nu eenmaal verwacht dat de gemeente ook bijdraagt aan het geheel van de landelijke broederschap. Een vorm van solidair zijn met elkaar.
Kaasschaaf
De methode die voor de hand ligt is: de kaasschaaf. Dat ziet er als volgt uit: gemeente wordt kleiner, alle aandacht gaat uit naar de financiële situatie. Hoe lang kan er nog een predikant betaald worden? Moeten we naar een parttimer of een niet-proponent, een pastoraal werker? Hoe houden we de gebouwen in stand? Fulltimer wordt halftime, of wordt uiteindelijk een halve dag in de week of nog minder, etc. Natuurlijk zal in veel gevallen de kaasschaaf gehanteerd moeten worden, het is de nuchtere werkelijkheid. Het gevaar is echter, dat we alles hetzelfde blijven doen en willen, maar geen keuzes maken. We doen sommige dingen alleen minder, omdat er nu eenmaal minder geld is. De uiteindelijk afloop van zo’n proces laat zich raden.
Samenwerking
Een manier om het onheil af te wenden is dan samenvoegingen. Twee gemeenten die elk een 1/5 predikant kunnen beroepen, kunnen samen een 2/5 beroepen. Dat is op zich een gezonde manier van denken. Gemeenten kunnen fuseren, samengevoegd worden tot één gemeente, mogelijk met behoud van het kerkgebouw, zodat afwisselend op de éne dan wel de andere plaats gevierd wordt. Gemeenten kunnen een combinatie vormen. Ook kan een streekgemeente worden gevormd, eventueel met huisgemeenten. Vaak gebeurt dat door de nood gedreven. De schaalvergroting is de enige manier om de begroting rond te krijgen. In het geval van de streekgemeente kan er nagedacht worden over de inzet van de predikanten die bij de streekgemeenten behoren. Zij vormen een team. Predikanten zijn immers wel verbonden aan een lokale gemeenten, maar ook aan de broederschap in haar geheel, en dat laat zich goed vertalen in een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een meer regionaal vormgegeven doopsgezind gemeenteleven.
